Als leidinggevende neem je de hele dag door besluiten. En dan ben je er nog niet. Dan moet er ook naar gehandeld worden. In beide ligt een uitdaging.

In mijn boek Lui Leiderschap en Krachtig Kaderen over de leiderschapsvariant van Deep Democracy, geef ik onder meer antwoord op de vraag hoe je als leider gedragen besluiten kunt nemen. Hieronder volgt een fragment uit mijn boek dat gaat over wat eigenlijk gedragen besluiten zijn.

“Managers nemen besluiten; medewerkers besluiten wat ze er mee doen.”

De manier waarop besluiten tot stand komen, is niet altijd even effectief. Of het gaat te snel en te top-down waardoor mensen gaan muiten. Of het gaat te traag en te bottom-up waardoor mensen… ook gaan muiten. Waardoor besluiten dus niet opgevolgd worden of in ieder geval niet zoals bedacht.

Een toepasselijke uitdrukking die ik laatst tegenkwam, vat het mooi samen: “Managers nemen besluiten; medewerkers besluiten wat ze er mee doen.”

Het kan anders…

Wat is een gedragen besluit?

Een ‘gedragen’ besluit, is een beslissing waar alle betrokkenen zich in kunnen vinden. Het is een besluit dat door alle partijen wordt geaccepteerd en waarvoor zij zich verantwoordelijk voelen, zelfs als ze het er niet volledig mee eens zijn.

Betrokkenen en de partijen gaat enerzijds over de besluitnemers en anderzijds over de ‘ontvangers’ van het besluit; diegene die het besluit moeten uitvoeren of waar het besluit effect op heeft. Dit vraagt betrokkenheid en overeenstemming van alle belanghebbenden

Verschillende vormen van besluitvorming

Er zijn verschillende vormen van besluitvorming die allemaal een andere mate van gedragenheid kennen. Ik noem hier de meest bekende:

1. Autocratische besluitvorming

Eén iemand of een gremium zoals een raad van bestuur, beslist. Deze vorm heeft in organisaties waar snelle besluiten genomen moeten worden, een voorkeur. Zoals je hebt gelezen in de vorige hoofdstukken, creëer je met autocratische besluiten weinig draagvlak, ontstaat er veel weerstand en blijft veel potentieel onbenut.

2. Democratische besluitvorming

Deze vorm van besluitvorming is wellicht de meest bekende: de meerderheid beslist. Iedereen mag meestemmen zoals bij de verkiezingen of een referendum. De uitslag is heel helder. Met de minderheidsstem wordt echter niets gedaan; zij hebben zich te schikken ook al is de uitslag 51% om 49%. Om deze reden noemen we de democratische besluitvorming vanuit het oogpunt van Deep Democracy dan ook wel de dictatuur van de democratie.

3. Besluitvorming op basis van consensus

Bij deze vorm van besluitvorming onderhandelen de partijen net zo lang tot iedereen tevreden is. Dat wordt ook wel compromis of het poldermodel genoemd. Deze vorm kost veel tijd maar creëert zeker draagvlak. De vraag is of het kwalitatief gezien altijd het béste besluit is. En bij een compromis krijgt uiteindelijk niemand helemaal wat hij wilde.

4. Deep Democracy – inclusieve besluitvorming

Bij inclusieve besluitvorming worden alle meningen en perspectieven betrokken bij het nemen van besluiten. Het doel is om een gemeenschappelijke basis te vinden en te zorgen dat iedereen zich gehoord en vertegenwoordigd voelt. Bij Deep Democracy wordt voor het uiteindelijke besluit, de minderheidsstem toegevoegd aan het meerderheidsbesluit. Dit doe je bij stap 4 in het besluitvormingsproces zoals beschreven in het vorige hoofdstuk. Daarmee is het een inclusief besluit.

“Wat heb je nodig om mee te gaan?”

Bij gedragen besluiten hoeven niet alle partijen het volledig eens te zijn met de beslissingen om zich tóch te kunnen vinden in het besluit. Dat komt doordat hun stem, hun perspectief wél gehoord is en hun wijsheid toegevoegd is aan het besluit. Ik zal een voorbeeld geven:

Wij begeleidden gedurende een aantal maanden een directieteam bij hun leiderschapsontwikkeling. Gedurende het traject veranderde de samenstelling; de één ging, een ander kwam. Op een goed moment in het traject werd dit een heikel punt en was de vraag of het traject wel doorgezet moest worden. Na het doen van een debat was iedereen vóór doorgaan met uitzondering van één manager. Op de vraag wat hij nodig had om door te gaan, zei hij behoefte te hebben om over twee maanden te kijken of dit besluit nog steeds het beste was. Een evaluatiemoment over twee maanden voegden we toe aan het besluit om door te gaan met het traject. Nu kon het hele team zich hierin vinden.

Het minderheidsstandpunt wordt gewaardeerd en meegenomen. Hadden we dat niet gedaan, was dit een punt heikel gebléven en had dit bij elke bijeenkomst aandacht gevraagd.

Omarmen van impopulaire of radicaal andere standpunten

Vanuit Deep Democracy doen alle meningen en perspectieven ertoe. We willen alle standpunten horen, óók die minder voor de hand liggend zijn, die impopulair of radicaal anders zijn. Deep Democracy omarmt en waardeert hiermee de diversiteit.

Dit klinkt allemaal wellicht logisch en ook eenvoudig. En misschien neem jij ook al inclusieve besluiten. Toch zijn wij (ik ook) ons niet altijd bewust van het feit dat besluiten nóg inclusiever kunnen. Omdat we bijvoorbeeld wel mensen betrekken maar niet de júiste mensen. Of omdat we het snel eens worden zonder dat we gekeken hebben naar de andere standpunten die er mogelijk ook zijn. Omdat we bij de uitvoer wel mensen betrekken maar niet bij het nemen van het besluit zelf. Of omdat we niet voldoende bij stilstaan bij de impact van het besluit. Er zijn een heleboel redenen waarom dat niet gebeurt.

Bij gedragen of inclusieve besluiten neem je besluiten mét mensen in plaats van vóór of óver mensen. Een goede toets vraag voor jou als leider wanneer je besluiten neemt, is of je het besluit vóór of mét gedaan hebt.

……………………………………..

Benieuwd naar de rest van dit hoofdstuk en naar het antwoord hoe je gedragen besluiten kunt nemen? Doneer via deze link en lees als eerste mijn boek: https://bit.ly/3zBg6XX

Wil je niet wachten op het boek maar direct leren hoe je als leider gedragen besluiten kunt nemen? Schrijf je dan hier in voor CoResolve; het tweedaagse leiderschapsprogramma van Deep Democracy.