“Het is hier onveilig!” is een opmerking die de laatste tijd steeds vaker gehoord wordt. Wat bedoelen ze met onveilig en is het ook daadwerkelijk onveilig of is het spannend? En worden werkomgevingen ook steeds onveiliger of is hier iets anders aan de hand?
Wat is psychologische veiligheid?
Volgens de definitie van Amy Edmondson, Professor of Leadership aan de Harvard Business School, is de definitie van psychologische veiligheid: ‘Het geloof dat niemand zal worden gestraft of vernederd door het uitspreken van ideeën, vragen, zorgen of fouten.’ Oftewel: het gevoel om vrijelijk met elkaar van gedachten te kunnen wisselen. Wie zich psychologisch veilig voelt, voelt zich op zijn gemak om dingen te zeggen. Wie dat gevoel niet heeft, houdt liever zijn mond.
“Slechts 1 op de 3 durft zich uit te spreken”
Uit diverse onderzoeken blijkt dat slechts één op de drie werknemers zich openlijk durft uit te spreken of haar/zijn mening te geven. Schokkende cijfers. Niet gek dus dat de opmerking “Het is hier onveilig!” steeds vaker gemaakt wordt. Er is hier ook steeds meer aandacht voor.
Ruimte om veiligheid ter discussie te stellen
Bazen die schreeuwen, mensen die hun collega’s uitsluiten, managers die dreigen met slechte beoordelingen, medewerkers die elkaar kleineren. De voorbeelden zijn legio. Veel gedrag vonden we ‘vroeger’ normaal of werd afgedaan als ‘dat hoort er nu eenmaal bij’. Het werd getolereerd, maar normaal is het zeker niet. In deze tijd waarin we steeds meer streven naar gelijkheid en inclusie komt er ruimte om de veiligheid ter discussie te stellen.
Spannend is iets anders dan onveilig
“Ik ga geen namen noemen, dan wordt het zo onveilig!” Ook dit is een uitspraak die we wel veel horen in teams met gedoe. Maar juist door het algemeen te houden, voedt dat de onveiligheid. Zo is er een mail uitgegaan naar alle medewerkers van een afdeling waar er signalen waren over onveiligheid. In deze mail werd de aanpak toegelicht. Er werden echter geen concrete voorbeelden genoemd. Direct gingen er een aantal medewerkers naar de teamleider. Nu voelde zich zij toch wel onveilig! Waarom? Omdat je niet weet of het over jou gaat of niet.
“Zaken concreet maken verhoogt de spanning maar maakt de sfeer ook direct veiliger”
Daarom is het belangrijk om zaken concreet te maken. Wat en wie wordt er bedoeld? Uiteraard verhoogt dit concreet maken de spanning. Dat kun je wellicht zelf ook voelen. Je hartslag gaat omhoog, het zweet breekt je wellicht uit. En je voelt ook ergens, dit is goed. Kunnen we het er eindelijk eens over hebben met elkaar.
Belangrijk onderscheid
Het is dus belangrijk om een onderscheid te maken tussen onveiligheid (niet durven uitspreken) versus spannend (het voelen dat het spannend is om je uit te spreken). Spanning zal er altijd zijn simpelweg omdat je niet weet hoe de ander reageert en wat dit betekent voor jullie relatie. Onze oerangst is dat we uit de groep verstoten worden. Daar komt die spanning vandaan.
Kip en ’t ei
Het is als het kip en het ei verhaal: mensen gaan zich pas uitspreken wanneer het veilig is en het wordt pas veilig wanneer mensen zich uitspreken. Jij als leider kunt hier veel in betekenen in de eerste plaats door het creëren van een veilige sfeer waarin alles gezegd kan worden wat gezegd moet worden. Hoe je dat doet, kun je lezen in mijn boek Lui Leiderschap & Krachtig Kaderen.
Wil je geen boek lezen maar het direct leren en ervaren, geef je dan op voor het tweedaags leiderschapsprogramma CoResolve. De groep in november heeft nog plek.
