Wat een woord als fireman zegt over jouw leiderschap? Meer dan je denkt. In gesprek met Sabine Meulenbeld werd ik opnieuw wakker geschud over iets wat zo klein lijkt — taal — maar zo’n enorme impact heeft. We spraken over genderbias, genderbalans, en waarom het zo ongemakkelijk voelt om privileges los te laten. Sabine maakt het zichtbaar hoe diep dit alles in ons denken én doen zit. En hoe leiders daarin een sleutelrol kunnen pakken.
Bias: de sluiproute in je brein
Sabine legt het glashelder uit: bias is een snelweg in je hoofd. Handig, maar vaak slordig. Genderbias zorgt ervoor dat we bij “partner” denken aan een man. Bij “manager” aan een man. En dat de standaard aanspreekvorm in boeken, vacatureteksten en spreektaal “hij” is.
We doen het onbewust. Maar dat maakt het niet minder bepalend.
Taal: klein verschil, groot effect
Wat als we voortaan *zij-hij* zouden zeggen in plaats van *hij-zij*? Wat als vacatureteksten beginnen met “zij”? Onderzoek toont aan dat vrouwen zich dan meer identificeren met de organisatie, vaker het woord nemen, minder worden onderbroken en zich serieuzer genomen voelen. Kleine verandering, grote impact.
Sabine geeft ook het voorbeeld van *Fireman Sam*, een icoon uit de Britse kindercultuur. Toen voorgesteld werd om hem *Firefighter Sam* te noemen — een neutralere en inclusievere benaming — volgde een stortvloed aan haat. Niet omdat het fout was, maar omdat het ongemakkelijk was. Want taal verandert de norm. En dat schuurt.
Over privileges en rouw
We willen vaak rechtvaardigheid, zónder dat het iets van ons vraagt. Maar echte verandering betekent ook: herverdelen. En herverdelen betekent soms dat je privileges verliest. Niet omdat je slecht bent — maar omdat het systeem waarin je opgroeide jou structureel heeft bevoordeeld.
Sabine benoemt iets dat vaak vergeten wordt in deze gesprekken: *rouw*. De rouw om wat je moet loslaten. De vanzelfsprekendheid, het voordeel, het idee dat jij ‘gewoon hard hebt gewerkt’. Het kost tijd om te beseffen dat jouw succes misschien mede mogelijk werd gemaakt door een systeem dat anderen uitsloot. En dat inzicht is pijnlijk én bevrijdend tegelijk.
Symboliek is niet neutraal
Taal is niet de enige drager van onze denkbeelden. Symbolen, pictogrammen en zelfs de volgorde van labels dragen bij aan wie we als ‘normaal’ beschouwen. Denk aan toiletbordjes, icoontjes in Word, kleuren in de drogist, of de standaard volgorde “m/v/x”.
“Begin eens met de minst bevoorrechte groep”
Sabine pleit voor het omdraaien: begin eens met de minst bevoorrechte groep. Zet ‘vrouw’ eerst. Of beter nog: x-v-m — waarbij ‘x’ staat voor iedereen die buiten de klassieke man/vrouw-binaire norm valt. Niet omdat dat nu eenmaal ‘hoort’, maar omdat je hersenen bij elk patroon dat je doorbreekt, opnieuw moeten denken. En dat is precies wat nodig is.
Wat kun jij doen als leider?
- Sta stil bij taal. Begin je zinnen eens met ‘zij’. Vervang “fireman” door “firefighter”. Schrijf bewust.
- Herken je bias. Niet om jezelf te beschuldigen, maar om ruimte te maken voor anderen.
- Erken de rouw. Verandering vraagt afscheid nemen van het oude. Geef dat proces de ruimte.
- Verander symbolen. Pas de volgorde, de beeldtaal en zelfs de kleurkeuzes in je organisatie aan.
- Maak je visie expliciet. Wat betekent genderbalans voor jou? En wat ben jij bereid op te geven of te verschuiven?
Tot slot
Sabine’s boodschap is helder: het gaat niet om mannen versus vrouwen. Het gaat om het systeem waarin we allemaal gevormd zijn — en dat we samen kunnen transformeren. Inclusie begint niet met grote statements, maar met kleine keuzes. Elke dag opnieuw.
🎧 Beluister deze aflevering van Lui Leiderschap en Krachtig Kaderen met Sabine Meulenbeld voor een eerlijk, scherp en hoopvol gesprek over taal, macht en moed.
📚 Gebaseerd op mijn boek: Lui Leiderschap en Krachtig Kaderen
Meer lezen of luisteren?
Op LinkedIn en op mijn site post ik regelmatig over leiderschapslessen zoals deze post of blog. Wil je liever luisteren dan lezen? Check dan mijn podcast Lui Leiderschap & Krachtig Kaderen voor de andere afleveringen! Binnenkort volgen weer nieuwe afleveringen!
